واکاوی مفهوم مشارکت شهروندی: به‌سوی سامان‎دهی نظری

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 مدیریت دولتی، مدیریت، تهران، تهران، ایران

2 دانشیار گروه مدیریت دولتی دانشکده مدیریت دانشگاه تهران

3 عضو هیئت علمی ـ دانشکده مدیریت دانشگاه تهران

چکیده

هدف: با توجه به اهمیت مشارکت شهروندی در حکمرانی، پژوهش‌های زیادی برای تبیین این مفهوم انجام شده که هر یک از زاویه‌ای به آن نگریسته و این مسئله، به آشفتگی و پراکندگی در تبیین مفهوم مشارکت شهروندی انجامیده است. هدف از این پژوهش، ارائه مدل‌ مفهومی مشارکت شهروندی، به‌منظور سامان‎دهی به پژوهش‌های قبلی است.
روش: این پژوهش کیفی، جهت‌گیری کاربردی دارد و رویکرد آن قیاسی است. افق زمانی آن تک‌مقطعی است. روش گردآوری داده‌ها نیز بررسی اسناد است. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از روش تحلیل مضمونی استفاده شده است.
یافته‌ها: در این پژوهش ابتدا با بررسی و مداقّه در ادبیات نظری مشارکت و مشارکت شهروندی، چهار مضمون فراگیر «انواع مشارکت شهروندی»، «عوامل مؤثر بر مشارکت شهروندی»، «راه‌کارها و الزامات مشارکت شهروندی» و «پیامدهای مشارکت شهروندی» احصا شد، سپس با گردآوری و تحلیل منابع و پژوهش‌های تخصصی مربوط به هر یک از این چهار مضمون فراگیر، مضامین اصلی و فرعی ذیل آنها شناسایی شدند. بدین ترتیب، در ذیلِ مضمون فراگیر «انواع مشارکت شهروندی» مضامینِ اصلی روش مشارکت، درجه تمرکز، مشارکت‌کنندگان، موضوع، زمینه و زمان؛ در ذیل مضمون فراگیر «عوامل مؤثر بر مشارکت شهروندی» مضامین اصلی عوامل انسانی و عوامل سازمانی و در ذیل مضامین فراگیر «راه‌کارها و الزامات مشارکت شهروندی» و «پیامدهای مشارکت شهروندی» نیز مضامین اصلی مشابهِ مربوط به حکمرانی و مربوط به شهروندان شناسایی شد.
نتیجه‌گیری: انتظار می‌رود این پژوهش، ضمن فراهم‌آوردن تصویری جامع از مفهوم مشارکت شهروندی، باعث سامان‎دهی نظری آن شده و مفهوم مشترکی در این حوزه ایجاد کند و یاری‌دهندۀ تحقق آن در عرصه عمل باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analysis of the Concept of Citizen Participation: Towards Theoretical Organizing

نویسندگان [English]

  • Ali Mohammadzadeh 1
  • Ali Pirannejad 2
  • Majid Mokhtarianpour 3
1 Management, Tehran, Iran
2 Associate Professor, Faculty of Management, University of Tehran
3 Assistant Professor, Faculty of Management, University of Tehran
چکیده [English]

Objective: Due to the importance of citizen participation in governance, a lot of research has been done to explain this concept and each of them has looked at it from one angle, and this has caused confusion and dispersion in explaining the concept of citizen participation. The purpose of this study is to provide the conceptual model of citizen participation in order to organize previous studies
Methods: This qualitative research has an applied orientation and its approach is deductive and its time horizon is one-section and the data collection method is documentary study and thematic analysis technique has been used to analyze the data.
Results: In this research, in the first stage four overarching themes of “Types of citizen participation", "factors affecting citizen participation", "requirements of citizen participation" and "consequences of citizen participation" were defined through studying the literature of participation and citizen participation. Then the main themes and sub themes of these overarching themes were identified by gathering and analysing the studies about these overarching themes. In consequence the main themes of participation method, degree of concentration, participants, subject, context and time were identifed under the overarching theme of “Types of citizen participation", the main themes of human factors and organizational factors were identifed under the overarching theme of "factors affecting citizen participation", and the similar main themes of related to governance and related to citizens were identifed under the overarching themes of "requirements of citizen participation" and "consequences of citizen participation".
Conclusion: It is expected that this research, while providing a comprehensive picture of the concept of citizenship participation, can theoretically organize it and create a common concept in this field and help to realize it in practice.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Participation
  • Types of Participation
  • Citizenship Participation
  • Citizenship Participation Studies
  • Thematic Analysis
ابیلی، خدایار، نادری، ابوالقاسم، اورعی‌یزدانی، بدرالدین، ناستی‌زایی، ناصر (1392). طراحی الگوی مدیریت مشارکتی (مطالعه موردی: مدارس شهر زاهدان). پژوهش‌های مدیریت عمومی. 6(21)، 101-122.
اخوان‌عبدالهیان، محمدرضا (1393). شهر شهروندمدار، راه ابریشم (نشریه وزارت راه و شهرسازی).
اسلامی، رضا، رئیسی، نگار (1396). مشارکت شهروندی در حقوق بین‌الملل توسعه: زمینه‌ها، موانع و شیوه‌های حمایت. پژوهش حقوق عمومی. 18(54)، 143 – 169.
برک‌پور، ناصر، بلوکات، مونا (1393). مشارکت الکترونیک در برنامه‌ریزی و مدیریت محله‌ای، مدیریت شهری، شماره 36، 203 - 222.
پوراحمد، احمد، حاتمی‌نژاد، حسین، احمدی، محمد (1393). سنجش میزان مشارکت شهروندان در زیباسازی شهری (مطالعه موردی: منطقه 6 تهران). پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری. 2(3)، 303-322.  
پوراحمد، احمد، محمدپور، صابر، بوچانی، محمدحسین (1389). بررسی مفهوم مشارکت شهروندان در امور شهر الکترونیکی. جغرافیای انسانی. 2(4)، 105- 117.  
خان‌محمدی، هادی (1393). الگوی مشارکت شهروندی در مدیریت دولتی مبتنی بر تعالیم نهج‌البلاغه. دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده مدیریت و حسابداری، رساله دکتری در رشته مدیریت دولتی گرایش تصمیم‌گیری و خط‌مشی‌گذاری عمومی
دانایی فرد، حسن، الوانی، سیدمهدی، آذر، عادل (1392). روش‌شناسی پژوهش کیفی در مدیریت: رویکردی جامع. تهران: صفار.
دانشمند، فتانه، نظریان، اصغر (1389). تقویت روحیه شهروندی در مدیریت کلان‌شهرها (مورد مطالعه: شهر همدان). آمایش، 3(8)، 87- 115.
رجبی، آزیتا (1390). شیوه‌های مشارکت شهروندی در فرایندهای توسعه شهری. آمایش محیط، 4(12)، 101- 116.
رجبی، آزیتا، حصاری‌نژاد، جعفر (1392). شرکت‌های مردم‌نهاد شهری: راه‎کاری برای مشارکت شهروندان در مدیریت شهری، اقتصاد و مدیریت شهری، 1(4)، 111- 129.
رحمانی، جواد، پیربابایی، محمدتقی، شجاری، مرتضی (1393). تبیین مفهوم مشارکت شهروندی در مدیریت شهری از دیدگاه علامه طباطبایی، اسلام و مدیریت، 3(6)، 163- 180.
رحمت‌الهی، حسین، آقامحمدآقایی، احسان، کاکا، فاضل (1394). جایگاه مشارکت در اندیشه سیاسی اسلام. پژوهش‌های فقهی، 11(3)، 575- 600.
رضوی الهاشم، بهراد، موسایی، میثم (1388). تحلیل SWOT مشارکت شهروندی در طراحی الگوهای برنامه‌ریزی مدیریت شهری (مطالعه موردی: شهر تهران). علوم اجتماعی، 16(47)، 161- 196.
شریفیان‌ثانی، مریم (1380). مشارکت شهروندی، حکمرانی شهری و مدیریت شهری. مدیریت شهری، 2(8)، 42 - 55.
شفیعی، شفیع (1385). بررسی عوامل موثر بر مشارکت اجتماعی شهروندان شهر اردبیل. فصل نو، 2(50)، 26 -41.
صالحی، محسن (1390). بررسی عوامل مؤثر بر مشارکت شهروندان در اداره امور شهری (مطالعه موردی: شهر اراک). دانشگاه فردوسی مشهد. پایان نامه کارشناسی ارشد رشته مدیریت امور شهری.
عبادی، نغمه، پیران نژاد، علی (1393). حکمرانی الکترونیک در شهرداری‎هـا (مطالعه پورتـال شـهرداری‌هـای کشـور). مدیریت دولتی، 6(2)، 265- 288.
عباسی‌کارجگان، داود، اسدی، محمودرضا (1392). رابطه توانمندسازی شهروندان منطقه 18 تهران با مشارکت در مدیریت شهری. اقتصاد و مدیریت شهری، 1(3)، 75- 93.
عظیمی، نورالدین، حیدری، سمیرا، اسماعیل‌پور، رضا (1394). ارزیابی عوامل مؤثر بر مشارکت الکترونیکی شهروندان در مدیریت امور شهری. مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای. 7(26)، 189- 206.
گراوند، علی، سهرا‌ب نژاد، علی‌محمد، قاسمی، یارمحمد (1396). بازتاب مشارکت اجتماعی در بوستان سعدی. جامعه‌پژوهی فرهنگی، 8(3)، 77- 101.
گلابی، فاطمه، اخشی، نازیلا (1394). مشارکت اجتماعی و نشاط اجتماعی. جامعه‌شناسی کاربردی. 26(59)، 139- 160.
محمدی، جمال، باقری، کیوان، حیدری، سامان (1392). سنجش و بررسی میزان مشارکت شهروندان در امور شهری و عوامل مؤثر بر آن (مطالعه موردی: شهر سنندج). تحلیل اجتماعی، 7(2)، 179- 209.
نارایان، دیپا (1395). توانمندسازی و کاهش فقر. ترجمه فرزام پوراصغرسنگاچین و جواد رمضانی. تهران: کریمخان زند.
نرگسیان، عباس، جمالی، قاسمعلی، هراتی، مسعود، آذری، حسین (1397). بررسی ارتباط فساد و اعتماد در رابطه بین شفافیت و رضایت شهروندان. مدیریت دولتی، 10(2)، 289-310.
نظریان، اصغر، شوهانی، نادر (1390). توانمندسازی نظام مدیریت شهری بر اساس الگوی شهر شهروندمدار در ایلام. چشم­انداز جغرافیایی (مطالعات انسانی)، 6(16)، 134- 151.
 
References
Abbasi Karejgan, D., Asadi, M R. (2013). The Relationship between Empowering Citizens of the District 18 of Tehran and Participation in Urban Management. IUESA. 1 (3), 75-93. (in Persian)
Abili, Kh., Naderi, A., Yazdani, B., Nastizaie, N. (2013). Designing a model of organizational participation (Case study: Zahedan schools). Management Researches, 6(21), 101-122. doi: 10.22111/jmr.2013.1512. (in Persian)
Akhavan Abdolhian, M., (2014). Citizen City, Rahe Abrisham (Journal of the Ministry of Roads and Urban Development). (in Persian)
Akhshi, N., Golabi, F. (2015). Social Happiness and Social Participation. Journal of Applied Sociology, 26(3), 139-160. (in Persian)
Alathur, S., Ilavarasan, P. V., & Gupta, M. P. (2016). Determinants of e-participation in the citizens and the government initiatives: Insights from India. Socio-Economic Planning Sciences, 55, 25-35.‏
Azimi, N.Heidari, S., Esmaeilpour, R (2015). Assessing citizens e-participation factors in urban management. Journal of Urban - Regional Studies and Research, 7(26), 189-206.
(in Persian)
Barak Poor, N., Bolookat, M., (2015). E-participation in neighborhoods management and planning, Urban Management, 13(36), 203-222. magiran.com/p1374862. (in Persian)
Benítez-Martínez, F. L., Hurtado-Torres, M. V., & Romero-Frías, E. (2021). A neural blockchain for a tokenizable e-Participation model. Neurocomputing, 423, 703-712.‏
Bhatnagar, D., Rathore, A., Torres, M. M., & Kanungo, P. (2003). Participatory budgeting in Brazil. Empowerment case studies. Washington. DC: World Bank.‏
Cabannes, Y., & Delgado, C. (2015). Another city is possible: alternatives to the city as a commodity–participatory budgetting. Available from: http://www.spora.ws/wp-content/uploads/2016/05/Cabannes-Delgado-2015.Participatory-Budgeting.-Another-City-Is-Possible.pdf
Cappa, F., Laut, J., Porfiri, M., & Giustiniano, L. (2018). Bring them aboard: Rewarding participation in technology-mediated citizen science projects. Computers in Human Behavior, 89, 246-257.‏
Danaeifard, H., Alvani, S M., Azar, A. (2013). Qualitative Research Methodology in Management: A Comprehensive Approach. Tehran: Saffar. (in Persian)
Daneshmand, F., Nazarian, A. (2010). Strengthening the Spirit of Citizenship in the Metropolis Management: The Case of Hamedan, Amayesh Journal, 3(8), 87-115. (in Persian)
Ebadi, N., Piranejad, A. (2014). E-Governance in Municipalities: Studying the Iranian Municipalities’ Portals. Journal of Public Administration, 6(2), 265-288. (in Persian)
Ebdon, C., & Franklin, A. (2004). Searching for a Role for Citizens in the Budget Process. Public Budgeting & Finance, 24(1), 32-49.
Eslami, R., Reisi, N. (2017). Citizen Participation in International Development Law: Grounds, Obstacles and Supporting Ways. Public Law Researsh, 18(54), 143-169. (in Persian)
Garavand, A., Sohrabnejad, A., Ghasemi, Y. (2017). Reflection of social participation in Sa'di's Boostan. Sociological Cultural Studies, 8(3), 71-95. (in Persian)
Khan Mohammadi, H. (2014). The model of citizen participation in public administration based on the teachings of Nahj al-Balaghah. Allameh Tabatabaei University, Faculty of Management and Accounting, PhD Thesis in Public Management, General Decision Making and Policy Making. (in Persian)
Michels, A., & De Graaf, L. (2010). Examining citizen participation: Local participatory policy making and democracy. Local Government Studies, 36(4), 477-491.
Mohammadi, J., Bagehri, K., Heidari, S. (2013). Assessing the extent of citizens' participation in urban affairs and the factors affecting it (Case study: Sanandaj city). Social analysis, 7(2), 179- 209. (in Persian)
Naranjo-Zolotov, M., Oliveira, T., Cruz-Jesus, F., Martins, J., Gonçalves, R., Branco, F., & Xavier, N. (2019). Examining social capital and individual motivators to explain the adoption of online citizen participation. Future Generation Computer Systems, 92, 302-311.‏
Narayan, D. (2016). Empowerment poverty and reduction., Translated by Farzam Pourasghrsangachin and Javad Ramezani. Tehran: Karim Khan Zand. (in Persian)
Nargesian, A., Jamali, G., Harati, M., Azari, H. (2018). Investigating the Relationship between Corruption and Trust Related to Transparency and Citizen Satisfaction. Journal of Public Administration, 10(2), 289-310. (in Persian)
Nazarian, A., Shohani, N. (2011). Empowerment urban management system based on the pattern of citizen- based city in Ilam. Journal of Studies of Human Settlements Planning, 6(16), 134-151. (in Persian)
Pourahmad, A., et al,. (2010). Study of Concept of partnership by citizens in affairs of e-city, Quarterly Journal of Human Geography, 2(4). (in Persian)
Pourahmad, A., Hataminejad, H., Ahmadi, M. (2014). Analysis to measure citizen participation in urban aestheticization (case study: region 6 of Tehran). Geographical Urban Planning Research (GUPR), 2(3), 303-322. (in Persian)
Rahmani, J., Pirbabaei, M., Shajari, M. (2014). Explaining the Concept of Citizen Participation in Urban Management from the Viewpoint of Allameh Tabatabai. Islam & Management, 3(6), 163-180. (in Persian)
Rahmatollahi, H., Aghamohammadaghaee, E., Kaka, F. (2015). The place of participation in Islamic political thought. Religious Researches, 11(3), 575-600. (in Persian)
Rajabi A, Hesarinejad J., (2013) Urban Non-Governmental Companies: A Solution for Citizens’ Participation in Urban Management. IUESA. 1 (4), 111-129. (in Persian)
Rajabi, A., (2011). The methods of citizen participation in the process of urban development, Amayesh Journal, 12, 101. (in Persian)
Ramanzini Júnior, H., & Farias, R. D. S. (2016). Participation and Influence: Democratization and the Shaping of a Public Policy in Brazil. Latin American Policy, 7(1), 106-125.
Razavi alhashem, B., musai, M. (2010). Analysis (SWOT) of Civil Participation in The Designing of the Urban Management Planning Patterns (Case Study: Tehran Capital). Social Sciences, 16(47), 161-196. (in Persian)
Salehi, M., (2011). Investigating the Factors Affecting Citizens' Participation in Urban Affairs Management (Case Study: Arak City). Mashhad Ferdowsi University. Master Thesis in Urban Affairs Management. (in Persian)
Schmidthuber, L., Piller, F., Bogers, M., & Hilgers, D. (2019). Citizen participation in public administration: investigating open government for social innovation. R&D Management, 49(3), 343-355.‏
Shafi'i, Sh. (2007). Investigating the factors affecting the social participation of the citizens of Ardabil. New season, 2 (50). (in Persian)
Sharifian Thani, M. (2002). Citizenship participation, urban governance and urban management. Urban Management, 2 (8), 42-55. (in Persian)
Simonofski, A., Vallé, T., Serral, E., & Wautelet, Y. (2019). Investigating context factors in citizen participation strategies: A comparative analysis of Swedish and Belgian smart cities. International Journal of Information Management, 102011.‏
Siyam, N., Alqaryouti, O., & Abdallah, S. (2019). Mining government tweets to identify and predict citizen’s engagement. Technology in Society, 101211.‏
Tait, E. J. (2010). An analysis of eParticipation in Scottish local authorities. A thesis submitted in partial fulfilment of the requirements of The Robert Gordon University for the degree of Doctor of Philosophy. Available from OpenAIR@RGU. [online]. Available from: http://openair.rgu.ac.uk
UN-HABITAT (2000). The Global Campaign for Good Urban Governance.
United Nations. E-Government Survey 2018 Gearing e-government to support transformation towards sustainable and resililent societies. New York, 201. Available from: https://www.unescap.org/resources/e-government-survey-2018-gearing-e-government-support-transformation-towards-sustainable.
Wirtz, B. W., Weyerer, J. C., & Rösch, M. (2019). Open government and citizen participation: an empirical analysis of citizen expectancy towards open government data. International Review of Administrative Sciences, 85(3), 566-586.‏