چارچوب بهبود پاسخ‌گویی شرکت‌های دولتی ایران

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه حسابداری، دانشکده مدیریت، دانشگاه تهران، ایران.

2 استادیار، گروه حسابداری، دانشکده مدیریت، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

3 دکترای حسابداری، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

چکیده

هدف: این پژوهش با هدف ارائه چارچوب بهبود پاسخ‌گویی شرکت‌های دولتی اجرا شده است. با توجه به اهمیت  وجود نظام پاسخ‌گویی شرکتی در ارزیابی نحوه مدیریت منابع اقتصادی، در دنیای امروز به جنبه‌های مالی و عملیاتی عملکرد توجه ‌می‌شود تا ضمن ممانعت از بروز عدم تقارن اطلاعاتی، امکان ارزیابی عملکرد مدیریت در تحقق اهداف شرکت و تأمین منافع ذی‌نفعان فراهم شود.
روش: با استفاده از روش کیفی، وضع موجود پاسخ‌گویی شرکت‌های دولتی ایران و تجارب کشورهای منتخب بررسی شد و خلاصه آن در اختیار خبرگان قرار گرفت و از طریق مصاحبه نیمه‌ساختاریافته برای پاسخ به پرسش‌های پژوهش از آنان نظرخواهی شد. جامعه آماری پژوهش، خبرگان حرفه‌ای و دانشگاهی با دانش مالی و تجربه اجرایی بودند و در این میان با 16 نفر مصاحبه به عمل آمد.
یافته‌ها: پس از تحلیل مصاحبه‌های انجام ‌شده، عناصر مرتبط با پاسخ‌گویی شرکت‌های دولتی شناسایی و کدگذاری شدند. بر اساس عناصر اصلی، چارچوبی با 9 عنوان شامل 1. افشای اطلاعات؛ 2. بودجه و مدیریت مالی دولتی؛ 3. ارتباط با ذی‌نفعان؛ 4. سیاست‌های جبران خدمات؛ 5. مسئولیت پاسخ‌گویی قانونی؛ 6. گزارشگری‌های هیئت مدیره؛ 7. نقش و مسئولیت کمیته‌های هیئت مدیره؛ 8. تدوین شاخص‌های مقداری ارزیابی عملکرد؛ 9. تدوین شاخص‌های نسبی ارزیابی عملکرد و 55 عنصر فرعی به ‎دست آمد.
نتیجه‌گیری: به سیاست‌گذاران توصیه می‌شود که با استفاده از یافته‌های این پژوهش، هنگام تدوین ضوابط پاسخ‌گویی شرکت‌های دولتی، ملاحظه‌ها و اقدام‌های مربوط برای بهبود پاسخ‌گویی شرکت‌های دولتی را فراهم کنند. این عناصر استانداردها، کنترل‌ها و مسئولیت‌هایی را مطرح می‌کنند که به بهبود پاسخ‌گویی شرکت‌های دولتی ایران می‌انجامد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Improvement Structure of Accountability in Iranian State Owned Companies

نویسندگان [English]

  • Ali Ebrahimi 1
  • Mohammad Moradi 2
  • Hemmat Jafari 3
1 Associate Prof., Department of Accounting, Faculty of Management, University of Tehran, Tehran, Iran.
2 Assistant Prof., Department of Accounting, Faculty of Management, University of Tehran, Tehran, Iran.
3 Ph.D. Department of Accounting, Faculty of Management, University of Tehran, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Objective:This study aims to provide a framework for improving the accountability of state-owned companies. Given the importance of providing a corporate accountability system in assessing the management of economic resources, the financial and operational aspects of performance are taken into account in order to prevent information asymmetry, to enable management performance evaluation in achieving the company goals and to provide benefits to the stakeholders.
Methods: While using the qualitative approach, the accountability status of Iranian state-owned companies has been examined and the related elements in the relevant statements and guidelines in selected countries were studied and the results were given to experts using the semi-structured interviewing tool to answer the research questions responses. The statistical population consisted of professional and academic experts with financial knowledge and executive experience. There were 16 interviewees.
Results: To present the research findings, the elements related to the accountability were identified and coded after analyzing the interviews. Based on the findings, the core elements of the framework include nine topics including information disclosure, government budgeting and financial management, stakeholder communication, compensation policies, legal accountability, board reporting, role and responsibility of board committees, formulation Quantitative performance evaluation indices, compilation of relative performance evaluation indices. In addition the structure includes 55 items as sub-elements.
Conclusion: The research, based on outcomes, recommends policy makers to apply the findings of this study to formulate SOEs accountability and provide relevant considerations and measures to improve their accountability. These elements set out standards, controls, and responsibilities that improve the accountability of Iranian state-owned companies.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Accountability
  • Corporate governance
  • State owned company
  • Board
اعتباریان، اکبر؛ عمادزاده، مصطفی؛ روحانی، علی (1393). بررسی رابطه حسابرسی عملکرد با کاهش فساد اداری از طریق افزایش شفافیت، بهبود پاسخ‌گویی ارتقای اعتماد و درستی. مجله دانش حسابرسی، 14 (55)، 5-30.
باباجانی، جعفر؛ آذر، عادل؛ معیری، مرتضی (1392). عوامل و محرک‌های تحول در نظام پاسخ‌گویی مالی و عملیاتی بخش عمومی ایران. مطالعات تجربی حسابداری مالی، (37)، 1 -37.
جلالی، محمد؛ اژئر، زهرا (1395). پاسخ‌گویی دولت: جایگاه، ارکان و پیش‌شرط‌ها. پژوهش‌های حقوق تطبیقی، 20(1)، 21-43.
خیری، منصور؛ متوسل، مرتضی؛ دمیرچی، اصغر (1396). جایگاه شرکت‌های دولتی و نحوه واگذاری آنها به بخش غیردولتی. مجله حسابدا،ر (308)، 42- 49.
دوست جباریان، جواد (1394). عوامل مؤثر بر استقرار نظام حسابرسی عملکرد در نهادهای بخش عمومی ایران و ارزیابی وضع موجود. پایان‎نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبائی.
زرگر، یعقوب (1391). شفافیت در بخش عمومی. مجله حسابرس، (59)، 1-6.
عقبایی جزنی، محمد؛ اعتباریان، اکبر؛ هادی پیکانی، مهربان (1397). طراحی الگوی حکمرانی اقتضایی برای اجرای اثربخش سیاست‌های کلی اصل 44 قانون اساسی. مدیریت دولتی، 10(1)، 59-88.
مرادی، محمد؛ نرگسیان، عباس؛ اخوان، هانیه (1396). مطالعه و مقایسه پاسخ‌گویی مالی دولت در چهار دوره ریاست جمهوری پس از انقلاب اسلامی با استفاده از تحلیل گفتمان انتقادی. مدیریت دولتی، 9 (2)، 193- 212.
نرگسیان، عباس؛ جمالی، قاسمعلی؛ هراتی، مسعود؛ آذری، حسین (1397). بررسی ارتباط فساد و اعتماد در رابطه بین شفافیت و رضایت شهروندان. مدیریت دولتی، 10 (2)، 289-310.
 
References
Ackerman, J. (2005). Social Accountability in the Public Sector, A Conceptual Discussion, Participation and Civic Engagement, Paper No. 82/ March 2005.
Babajani, J., Azar, A., & Moayeri, M. (2013). Factors and Drivers of Change in Iran's Public Sector Financial and Operational Accountability System.Empirical Studies in Financial Accounting, (37), 1 -37. (in Persian)
Braun, V., & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology, 3 (2), 7-101.
Doost Jabarian, J. (2015). Factors Influencing the Establishment of a Performance Audit System in Public Sector Institutions in Iran and Assessing the Status. M.Sc., Allameh Tabataba'i University. (in Persian)
Eetebarian, A., Emadzadeh, M., & Rouhani, A. (2014). Investigate the relationship between performance auditing and reducing administrative corruption through increased transparency, improved accountability, and improved trust and integrity. Journal of Auditing Knowledge, 14(55), 5-30. (in Persian)
Grossi, G., Papenfu, U., & Tremblay, M. (2015). Corporate governance and accountability of state-owned enterprises. International Journal of Public Sector Management, 28(4/5), 274-285.
Jalali, M., & Azher, Z. (2016). State Accountability: The Status, Elements and Preconditions. Comparative Law Research, 20(1), 21-43. (in Persian)
Jones, G. & Stewart, J. (2009). New development: Accountability in public partnerships—The case of Local Strategic Partnerships. Public Money and Management.
Khayri, M., Motvasel, M., & Damirchi, A. (2017).The status of SOEs and how they are transferred to the NGO sector. The Accounting Journal, (308), 42- 49. (in Persian)
Moradi, M., Nargessian, A., & Akhavan, H. (2017). A Study and Comparison of Government Accountability in the Four Post-Revolutionary Presidencies Using Critical Discourse Analysis. Journal of Public Administration, 9(2), 193-221. (in Persian)
Nargesian, A., Jamali, Gh., Harati, M., & Azari, H. (2018). Investigating the Relationship between Corruption and Trust Related to Transparency and Citizen Satisfaction. Journal of Public Administration, 10(2), 289-310. (in Persian)
OECD (2015). OECD Guidelines on Corporate Governance of State-Owned Enterprises.
OECD (2019). OECD Anti-Corruption and Integrity Guidelines for State-Owned Enterprises Draft for Public Consulation.
Oghbaei Jazani, M., Etebarian, A. & Hadi Peykani, M. (2018).Modeling Contingency Governance for Effectiveness Implementation of the General Policies of Article (44) of the Constitution. Journal of Public Administration, 10(1), 59 – 88.
O’Neil, T., Foresti, M., & Hudson, A. (2007). Evaluation of Citizens’ Voice and Accountability: Review of the Literature and Donor Approaches. London: DFID.
Securities and Exchange Commission of Pakistan. (2013). Public Sector Companies (Corporate Governance Compliance) Guidelines.
Migliorisi, S., & Wescott, C. (2011). A Review of World Bank Support for Accountability Institutions in the Context of Governance and Anticorruption. IEG Working Paper. ISBN 13: 978-1-60244-299-9.
Newel, P. (2004). Taking Accountability into Account: the Debate so far. in: P. Newel and J. Wheeler, (eds), Rights, resources and the Politics of Accountability. London: Zed Books.
Schedler, A., Diamond, L.J., & Plattner, M.F. (1999). The self-restraining state: Power and accountability in new democracies. Lynne Rienner: London.
Transparency International (2019). Anti-Corruption Glossary. Available in: www.transparency. org/ glossary
World Bank Group (2014). CorporateGovernance of State-Owned Enterprises. Available in: www.worldbank.org.
World Bank Group (2018). Effects of Corporate Governance on the Performance of State-Owned Enterprises. Available in: www.worldbank.org.
Zargar, Y. (2012). Public Sector Transparency. Journal of Auditors, (59), 1-6. (in Persian)