وحدت در عین کثرت: پیام روز ملی منابع انسانی (روز انسان)

چهاردهمین سال نکوداشت روز ملی منابع انسانی، در 25 فروردین 1404 با شکوه خاصی برگزار شد و در اکثر ‏سازمان‏های کشور رویدادهای ویژه‏ای در این روز به‏وقوع پیوست. هدف از نکوداشت روز ملی منابع انسانی، تمرکز بر انسان است. این رویداد برخلاف تفکر یک قرن اخیر اندیشمندان و مسئولان کشور است که تمرکزشان بر زمین و زیر زمین بوده است و انسان‏های روی زمین در اولویت نظری و عملی آن‏ها نبوده است.
امروز در کشور، تقاضا برای انسان‌های نخبه، بیشتر از عرضۀ آن است و متأسفانه روزبه‏روز هم استعدادها کشور را رها می‌کنند. جذب و حفظ این نوع منابع انسانی، چالش بسیار بزرگی برای ‏سازمان‏های کشور است. با وجود اینکه اکثر ‏سازمان‏ها، اهمیت این نوع منابع انسانی را می‏دانند؛ ولی راه‏کار منسجم و یکپارچه‏ای مانند استاندارد ۳۴۰۰۰ برای جذب و حفظ آن‏ها را ندارند. سیستم‏های منابع انسانی یکپارچه و مکمل، در اکثر ‏سازمان‏ها وجود ندارد و این امر، علت اصلی ترک خدمت داوطلبانه نخبگان و از دست رفتن سرمایه‏های انسانی در سطح سازمانی است. در سطح ملی هم متغیرهای کلان، همچون تحریم‏های طولانی، تورم‌های فزاینده، ابهام از آینده و شبکۀ ناکارآمد چهبران، موجب تشدید مهاجرت منابع انسانی به خارج از کشور شده است.
مطالعات زیادی مزایای اقدامات منابع انسانی را برای جذب، حفظ و توسعه مورد توجه قرار داده‌اند. این مطالعات نشان می‏دهند که وجود سیستم‏های منابع انسانی یکپارچه، در شرکت‌های تراز جهانی مشهود است و بقیه شرکت‏ها در استقرار چنین سیستم‏هایی ناتوان بوده‏اند. در بسیاری از مطالعات نیز تأثیرهای منابع انسانی در افزایش قیمت سهام و ارتقای سود شرکت بررسی و به‏کرات نشان داده شده است. مطالعات نشان می‌دهد که بین عملکرد منابع انسانی و عملکرد مالی، ارتباط بسیار قوی‏ای وجود دارد. ‏سازمان‏هایی که اقدامات منابع انسانی ویژه‏ای دارند، نسبت به ‏سازمان‏های مشابه در صنعت خود، فروش، اثر بخشی، درآمد و سود بیشتری دارند. برخی از این اقدامات در مدل‌های تعالی رصد می‌شود و در اندازه‏گیری عملکرد سازمانی دخیل است.
حال سؤال اصلی این است که با وجود مشخص بودن این اقدامات در کتاب‌های مدیریتی و مدل‌های تعالی، چرا ‏سازمان‏ها از پیاده‏سازی چنین اقداماتی ناتوان‏اند؟ یکی از دلایل اصلی، عدم وجود یک رویکرد منسجم و یکپارچه به انسان در سازمان است. به همین دلیل، استاندارد ۳۴۰۰۰ تلاش می‏کند که به‏صورت سیستماتیک، یکپارچه و سینرژیک، این اقدامات منابع انسانی را مستقر سازد. البته باید خاطرنشان ساخت که موفقیت استاندارد ۳۴۰۰۰ در گرو اعتقاد و حمایت همه‏جانبه مدیران ارشد است. در این زمینه باور و مدل ذهنی بسیار مهم است. اغلب مدیران ارشد کشور، باوری به منابع انسانی ندارند و توجه آن‏ها به تولید، فروش، زنجیرۀ تأمین، امور حقوقی و قراردادها، امور مالی و تکنولوژی یا تکنولوژی اطلاعات است. در اینکه همۀ این عوامل مهم‏اند، تردیدی نیست؛ ولی سؤال اساسی این است که چرا تولید در کشور، آنچنان که انتظار می‌رود، رخ نمی‌دهد. تأکید بر تولید در کشور، بیشترین تأکید در سال‏های اخیر بوده است. برای مثال، نام‏گذاری 7 سال اخیر را مرور می‌کنیم.
1404: سرمایه‏گذاری برای تولید؛
1403: جهش تولید با مشارکت مردم؛
1402: مهار تورم و رشد تولید؛
1401: تولید دانش‏بنیان و اشتغال‏آفرینی؛
1400: تولید، پشتیبانی و مانع‏زدایی‏ها؛
1399: جهش تولید؛
1398: رونق تولید.
حال سؤال اساسی این است که چرا با وجود تأکید بسیار بر تولید در سال‏های متوالی، تولید در کشور اتفاق نمی‌افتد؟ از یک منظر پاسخ این است که منابع انسانی، آیندۀ خوب خود را در کشور نمی‌بیند و به فکر مهاجرت و تولید برای کشورهای دیگر است. ساده‏لوحانه است که تصور شود تولید با منابع زمینی، زیرزمینی یا ماشین‏آلات و تجهیزات اتفاق می‌افتد. ایمان بیاوریم که رمز اصلی تولید، انسان است.
یکی از اهداف اصلی مدل ۳۴۰۰۰، استانداردسازی، برندسازی و نهادینه سازی منابع انسانی است. برای نهادینه‏سازی منابع انسانی، مسئلۀ عینی‏سازی بسیار مهم است. در مدل ۳۴۰۰۰ چندین مکانیزم نهادینه‏سازی در نظر گرفته شده است. مکانیزم‏هایی همچون تدوین سرود خاص منابع انسانی که در برخی از ‏سازمان‏ها متداول است، برای هویت‏بخشی توصیه می‌شود.
یکی از مکانیزم‏ها که جنبۀ ملی و فراسازمانی دارد، نام‏گذاری ۲۵ فروردین به‏عنوان روز ملی منابع انسانی در مدل ۳۴۰۰۰ است. این روز به‏منظور برندسازی و نهادینه‏سازی و هویت حرفه‏ای منابع انسانی، در سال ۱۳۹۱ در مدل ۳۴۰۰۰ پیشنهاد و به ‏سازمان‏ها ارائه شد. روز ملی منابع انسانی، به‏تدریج مدنظر ‏سازمان‏ها قرار گرفت و امید است که مورد توجه همۀ مردم ایران و فرهنگ عمومی ایران زمین قرار گیرد. در فرهنگ کشور چندین روز به‏صورت گسترده مورد اقبال مردم است: