مطالعه پدیدارشناختی پیشایندهای احتکار دانش توسط کارکنان دانشی (موردپژوهی: خبرگان فنی نهاجا)

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه مدیریت منابع انسانی، دانشکدۀ اقتصاد، مدیریت و علوم اداری، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران.

2 استاد، گروه مدیریت منابع انسانی، دانشکدۀ اقتصاد، مدیریت و علوم اداری، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران.

3 دانشیار، گروه مدیریت، دانشکده اقتصاد، مدیریت و علوم اداری، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران.

4 دانشیار، گروه مدیریت دولتی، دانشکده مدیریت، دانشگاه هوایی شهید ستاری، تهران، ایران.

10.22059/jipa.2024.379476.3546

چکیده

هدف: احتکار دانش به پنهان کردن عمدی دانش یا اطلاعات در سازمان اشاره دارد. چنین رفتار مخربی، می‌تواند در درازمدت به عملکرد فردی و سازمانی آسیب برساند. خودداری از به اشتراک‌گذاری دانش توسط کارکنان دانشی با دیگر ذی‌نفعان، به‌صورت آگاهانه و بانیت، موجب محدودسازی تسهیم و دسترسی به دانش می‌شود و آسیب‌هایی همچون کاهش عملکرد سازمانی را در پی دارد. مدیریت مؤثر این عارضۀ رفتاری، به شناسایی علل و عوامل مؤثر بر بروز آن نیاز دارد. در این راستا، پژوهش حاضر بر آن است تا عوامل مؤثر بر بروز تمایل به احتکار دانش را از نگاه خود کارکنان دانشی (خبرگان فنی) درگیر با این مسئله مطالعه کند.
روش: این پژوهش از نظر هدف کاربردی است و با رویکرد کیفی و استقرایی انجام شده است و در زمره مطالعات تفسیرگرایانه قرار می‌گیرد. مشارکت‌کنندگان پژوهش شامل خبرگان فنی نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران (نهاجا) است که از میان آن‌ها با روش نمونه‌گیری هدفمند، ۱۶ نفر برای پیمایش با استفاده از مصاحبه نیمه‌ساختاریافته انتخاب شد. برای تحلیل داده‌ها نیز از روش پدیدارشناسی توصیفی (رویکرد نظام‌مند کولایزی) استفاده شده است. برای اطمینان از اعتبار نتایج به‌دست‌آمده نیز، از در پرانتزگذاری دانش پیشین پژوهشگر، مراجعه مجدد به مشارکت‌کنندگان و جلب توافق ایشان بهره گرفته شده است.
یافته‌ها: یافته‌های پژوهش نشان داد که عوامل رفتاری، ساختاری و زمینه‌ای در ایجاد و تقویت تمایل به این رفتار مؤثر بوده‌اند:
الف) عوامل رفتاری مشتمل است بر: تمایلات و علایق، دغدغه‌ها و نگرانی‌ها، انگیزه‌ها، صفات فردی و عوامل ارتباطی. تمایلاتی همچون میل به وابسته نگه داشته سازمان به خود، به‌منظور ابقا و استمرار خدمت در سازمان و تمایل به سرآمد بودن، به چشم آمدن و یکه‌تاری در سازمان در این زمینه مؤثرند. همچنین ترس از دست دادن قدرت، موقعیت و امنیت شغلی در اثر به اشتراک‌گذاری دانش نیز، موجب تمایل به احتکار دانش می‌شود. ویژگی‌های فردی مانند خساست، منفعت‌طلبی، فرصت‌طلبی و محافظه‌کاری نیز می‌توانند بر میزان تمایل افراد به احتکار دانش ارزشمند خود، تأثیر داشته باشند. علاوه‌براین، نبود تعامل مؤثر، تفاوت گرایش‌های فکری بین نسل‌های مختلف کارکنان در محیط کار، ضعف در مهارت‌های ارتباطی، عدم تمایل به پرسش نادانسته‌ها توسط کارکنان و تفاوت سطح دانش گیرنده و دارندۀ دانش، یکی دیگر از عوامل بروز رفتارهای احتکار دانش است.
ب) عوامل ساختاری شامل عوامل شغلی، مدیریتی و زیرساختی است. عوامل شغلی همچون مشغلۀ کاری بیش از حد، تنش و استرس شغلی و سرخوردگی و نارضایتی شغلی، زمینه‌ساز گرایش فرد به احتکار دانش می‌شوند. افزون‌براین، عوامل مدیریتی همچون سبک دستوری و غیرحمایتی، بی‌توجهی مدیران به تشویق افراد برای اشتراک‌گذاری دانش و تلاش ناکافی مدیران برای ایجاد شرایط زمینه‌ساز تسهیم دانش در میان کارکنان نیز در این زمینه مؤثرند. عوامل زیرساختی مانند ضعف در قوانین موجود در خصوص اشتراک دانش و فقدان زیرساخت فنی و سامانه‏ای برای ثبت و اشتراک دانش نیز، بر بروز این رفتار مؤثرند.
ج) عوامل زمینه‌ای شامل فرهنگ سازمانی، عوامل اجتماعی و عوامل اقتصادی است. وجود فرهنگ سازمانی رقابت‌محور و فردگرایی که در آن اعتماد میان‌فردی و هنجار تسهیم دانش ضعیف است زمینه‌ساز گرایش افراد به احتکار دانش خواهد بود. تأثیر فرهنگ اجتماعی، ترجیح منافع فردی به منافع سازمانی و ملی، رواج ارزش‌های مادی‌گرایانه در جامعه، شرایط نامناسب بازارکار و نیازهای اقتصادی باعث می‌شوند که افراد تمایل پیدا کنند تا از دانش به‌عنوان منبع قدرت، موقعیت و منافع خود بهره جویند و آن را نزد خود احتکار کنند.
نتیجه‌گیری: پیامدهای فردی و سازمانی گوناگون ناشی از گرایش کارکنان، به‌ویژه خبرگان فنی برخوردار از دانش ارزشمند و کمیاب به احتکار دانش خود باعث می‌شود که تلاش برای مدیریت عارضۀ رفتاری، به‌عنوان ضرورتی حیاتی مورد توجه مدیران و سازمان‌ها قرار گیرد. به این منظور نیاز است عوامل مؤثر بر بروز این گرایش‌های رفتاری شناخته شوند و راه‌کارهایی متناسب با آن‌ها به کار گرفته شوند. یافته‌های این پژوهش دانش ارزشمندی در این زمینه فراهم ساخته است. شناخت این عوامل می‌تواند زمینه‌ساز مدیریت مؤثر این عارضه رفتاری در سازمان‌های فناوری‌محوری همچون جامعه هدف این مطالعه شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A Phenomenological Study of the Antecedents of Knowledge Hoarding by Knowledge Workers (Case Study: Technical Experts of Nahaja)

نویسندگان [English]

  • Hadi Afzali 1
  • Hossein Damghanian 2
  • Alireza Moghaddam 3
  • Naser Asgari 4
1 Ph.D. Candidate, Department of HRM, Faculty of Economics, Management and Administrative Sciences, Semnan University, Semnan, Iran.
2 Prof., Department of Management, Faculty of Economics, Management and Administrative Sciences, Semnan University, Semnan, Iran.
3 Associate Prof., Department of Management, Faculty of Economics, Management and Administrative Sciences, Semnan University, Semnan, Iran.
4 Associate Prof., Department of Public Administration, Faculty of Management, Shahid Sattari Aeronautical University of Science and Technology, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Objective
Knowledge hoarding refers to the deliberate withholding of information or expertise by individuals within an organization. This dysfunctional behavior can significantly undermine organizational learning, collaboration, and long-term performance. When knowledge workers intentionally refrain from sharing information with colleagues and stakeholders, it disrupts knowledge flows, weakens team dynamics, and reduces organizational adaptability and innovation. Effective intervention requires a comprehensive understanding of the psychological, structural, and contextual drivers of this behavior. This study aims to explore the factors contributing to the tendency toward knowledge hoarding from the perspective of knowledge workers—particularly technical experts—who are directly engaged in this issue.
Methods
This study adopts a qualitative, inductive, and interpretive approach, appropriate for uncovering deep-seated behavioral patterns and perceptions. The research is applied in nature and employs descriptive phenomenology as its methodological framework, using Collaizi’s systematic method for data analysis. Participants included 16 technical experts from the Islamic Republic of Iran Air Force (IRAAF), selected through purposive sampling. Data were gathered through semi-structured interviews, allowing for both consistency and the emergence of new insights. To ensure the credibility and trustworthiness of the findings, bracketing techniques were used to minimize researcher bias, and member checking was conducted with participants to validate interpretations and conclusions.
Results
The results identified three major categories of influencing factors: behavioral, structural, and contextual.

Behavioral factors include personal motivations such as the desire to preserve organizational dependency, attain personal distinction, or avoid perceived threats to status and job security. Traits such as self-interest, opportunism, conservatism, and limited interpersonal communication skills were also noted. Intergenerational knowledge gaps, reluctance to seek clarification, and discomfort with asymmetrical knowledge relationships further exacerbate hoarding behaviors.
Structural factors encompass job-related stressors (e.g., excessive workload, dissatisfaction), unsupportive or authoritarian management styles, and insufficient managerial encouragement of knowledge sharing. Infrastructural limitations, such as the absence of codified knowledge-sharing procedures or technical systems for capturing tacit knowledge, also contribute to the problem.
Contextual factors involve broader organizational and cultural influences. A competitive, individualistic organizational culture with weak norms of collaboration and trust promotes hoarding. Additionally, societal values prioritizing material gain, personal advancement, and individualism over collective or organizational interests play a significant role. Economic instability and labor market uncertainties further incentivize individuals to treat knowledge as a personal asset or source of security and leverage.

Conclusion
The tendency of technical experts to hoard valuable and rare knowledge presents a serious challenge to knowledge-driven organizations, particularly in high-stakes environments such as military and technology sectors. Addressing this issue requires managers to recognize its root causes and implement targeted interventions at the behavioral, structural, and cultural levels. The insights from this study provide a foundational understanding for designing effective policies and organizational practices that encourage open knowledge exchange and long-term organizational learning.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Knowledge
  • Knowledge management
  • Knowledge sharing
  • Knowledge hoarding
  • Tendency to hoard knowledge
  • Factors affecting knowledge hoarding
  • Phenomenology

مراجع

اکبرپور، معصومه؛ حمدی‌‏پور، افشین؛ عطاپور، هاشم (1402). تحلیل نگرش، انگیزه‌‌ها و موانع رفتار اشتراک دانش در بین دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه تبریز. تحقیقات کتابداری و اطلاع‌‌رسانی دانشگاهی، 57(4)، 89-111.
حاتمی، میدیا؛ نرگسیان، عباس؛ منوریان، عباس (1402). بررسی تجارب زیسته منتورها از پدیده بازخورد اثربخش در روابط منتورینگ در شرکت ایران‌خودرو دیزل. مدیریت دولتی، 15(4)، 720-750.
 سلگی، محمد؛ قاسمی نژاد، یاسر (1398). شناسایی محدودیت‌ها و موانع ایجاد و اشتراک دانش. مدیریت دانش سازمانی، 2(1)، 103-129.
عابدینی، هاجر؛ رهنورد، فرج‌اله؛ قهرمانی گلوزان، علی اکبر (1400). طراحی مدل شایستگی‌‌های حرفه‌‌ای کارکنان دانشی سازمان‌‌های دانش‌‌بنیان در بخش دولتی. مطالعات منابع انسانی، 11(4)، 1-24.
عارف نژاد، محسن؛ موسوی، سیده مریم (1401). تهیه نقشه شناختی فازی عوامل مؤثر بر احتکار دانش در سازمان (نمونه پژوهش: دانشگاه لرستان). مدیریت دانش سازمانی، 5(4)،47-74.
قائدامینی هارونی، عباس؛ ابراهیم‌زاده دستجردی، رضا؛ صادقی، مهرداد (1399). فهم تجربۀ سکوت سازمانی: مطالعه‌‌ای پدیدارشناسانه در ادارۀ فرهنگ و ارشاد اسلامی استان چهار محال و بختیاری. مطالعات منابع انسانی، 10(2)، 31-50.
محمدی فاتح، اصغر؛ شکری، محمد مهدی (1401). شناسایی مؤلفه‌‌های احتکار دانش در سازمان‌‌های دولتی و ارائه الگو. مدیریت سرمایۀ انسانی دفاعی، 2(2)، 20-41.
مهدوی، جعفر (1403). رابطه بین فرهنگ سازمانی با تسهیم دانش در معلمان مقطع متوسطه شهرستان پاکدشت. آموزش مدارس در هزاره سوم، 2(1)، 22-32.
نظری فرخی، ابراهیم؛ نظری فرخی، حسین (1400). بررسی موانع به اشتراک‌گذاری دانش در نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران. علوم و فنون نظامی،17(55)، 51-77.
نوری، محمدرضا؛ خیراندیش، مهدی؛ عباسیان، حسین؛ نوری، روح‌اله (1401). احتکار دانش در مقابل پنهان‏‌سازی دانش: مروری بر ادبیات. مدیریت دانش سازمانی، 5(17)، 181-226.
 
References
Abedini, H., Rahnavard, F. & Ghahremani Gelozan, A. A. (2022). Designing the Professional Competencies Model of Knowledge Workers in the Public Sector Knowledge-Based Organizations. Journal of Human Resource Management, 11(4), 1-24. (in Persian)
Akbarpour, M., Hamdipour, A. & Atapour, H. (2023). Analysis of Attitude, Motivations, and Barriers to Knowledge Sharing Behavior Among Postgraduate Students at Tabriz University. Academic Librarianship and Information Research, 57(4), 89-111. doi: 10.22059/jlib.2024.362319.1701 (in Persian)
Anaza, N. A. & Nowlin, E. L. (2017). What's mine is mine: A study of salesperson knowledge withholding & hoarding behavior. Industrial Marketing Management, 64, 14-24.
Arefnezhad, M. & Mousavi, M. (2022). Fuzzy Cognitive Mapping Factors Affecting Knowledge Hooser in the Organization (Case Study: Lorestan University). Scientific Journal of Strategic Management of Organizational Knowledge, 5(4), 47-74. (in Persian)
Ashworth, P. & Chung, M. C. (2006). Phenomenology and Psychological Science Historical and Philosophical Perspectives. Springer Science.
Bilginoğlu, E. (2019). Knowledge hoarding: A literature review. Management Science Letters, 9(1), 61-72.
Colaizzi, P. (1978). Psychological research as a phenomenologist views it. In: Valle, R. S. & King, M. (1978). Existential Phenomenological Alternatives for Psychology. Open University Press: New York.
Creswell, J. W. (2003). Research Design: Qualitative, Quantitative, and Mixed Methods Approaches (2nd ed.). Thousand Oaks, CA: SAGE Publications.
Dash, D., Farooq, R. & Upadhyay, S. (2023). Linking workplace ostracism and knowledge hoarding via organizational climate: A review and research agenda. International Journal of Innovation Science, 15(1), 135-166.
Davenport, T.H., De Long, D.W. & Beers, M.C. (1998). Successful knowledge management projects, Sloan Management Review, 39(2), 43-57.
Durst, S., Edvardsson, I. R. & Foli, S. (2023). Knowledge management in SMEs: a follow-up literature review. Journal of Knowledge Management, 27(11), 25-58.
Fauzi, M. A. (2023). Knowledge hiding behavior in higher education institutions: a scientometric analysis and systematic literature review approach. Journal of Knowledge Management, 27(2), 302-327.
Gheadamini, A., Ebrahimzadeh Dastjerdi, R. & Sadeghi, M. (2020). Cognitive Repesentations about Experiences of Organizational Silence: A Phenomenological Study in The Islamic Culture and Guidance Office of Chaharmahal and Bakhtiari Province. Journal of Human Resource Management, 10(2), 31-50 (in Persian)
Gonçalves, T. (2022). Knowledge hiding and knowledge hoarding: Using grounded theory for conceptual development. Online Journal of Applied Knowledge Management (OJAKM), 10(3), 6-26.
Gonçalves, T., Curado, C. & Oliveira, M. (2023). Clarifying knowledge withholding: A systematic literature review and future research agenda. Journal of Business Research, 157, 113600.
Hansen, D. D., Date, H. I. & Bødker, M. (2019). Knowledge-hoarding. Accessed on 12th Oct.
Hatami, M., Nargesian, A. & Monavvarian, A. (2023). Investigate the Lived Experiences of Mentors from the Phenomenon of Effective Feedback in Mentoring Relationships in Iran Khodro Diesel Company. Journal of Public Administration, 15(4), 720-750. doi: 10.22059/jipa.2023.366746.3408 (in Persian)
Mahdavi, J. (2024). The relationship between organizational culture and knowledge sharing among middle school teachers in Pakdasht city. School education in the third millennium, 2(1), 22-32. doi: 10.22034/jsetm.2024.454833.1032(in Persian)
Marshall, C. & Rossman, G. (2006). Designing Qualitative Research (4th ed.). London: Sage Publications.
Martínez-Martínez, A., Cegarra-Navarro, J. G. & Garcia-Perez, A. (2023). Sustainability knowledge management and organisational learning in tourism: Current approaches and areas for future development. Knowledge Management, Organisational Learning and Sustainability in Tourism, 1-13.
McKellar, K., Sillence, E., Neave, N. & Briggs, P. (2024). Digital accumulation behaviours and information management in the workplace: exploring the tensions between digital data hoarding, organisational culture and policy. Behaviour & Information Technology, 43(6), 1206-1218.
Merleau-Ponty, M. (1962). Phenomenology of Perception. Translated by c. smith, London: Routledge.
Mohammadi Fateh, A. & Shokri, M. M. (2022). Identifying the components of knowledge hoarding in government organizations and providing a model. Defense-Human Capital Management, 2(2), 20 -41. (in Persian)
Moustakas, C.E. (1994). Phenomenology research methods. Thousand Oaks, Ca; Sage Publications.
Noori, M., Kheirandish, M., Abbasian, H. & Nouri, R. (2022). A literature review: Knowledge Hoarding and comparing it with Knowledge Hiding. Scientific Journal of Strategic Management of Organizational Knowledge, 5(2), 181-226. (in Persian)
Oliveira, M., Curado, C. & de Garcia, P. S. (2021). Knowledge hiding and knowledge hoarding: a systematic literature review. Knowledge and Process Management, 28(3), 277-294.
Ratna, S., Saide, S., Putri, A. M., Indrajit, R. E. & Muwardi, D. (2024). Digital transformation in tourism and hospitality industry: a literature review of blockchain, financial technology, and knowledge management. EuroMed Journal of Business, 19(1), 84-112.
Seidman, L. J. (2006). neuropsychological Functioning in people with ADHDacross the lifespan. Journal of Clinical Psychology Review, 26(19), 466- 485.
Shukla, M., Tyagi, D. & Mishra, S. K. (2024). “You reap what you sow”: unraveling the determinants of knowledge hoarding behavior using a three-wave study. Journal of Knowledge Management, 28(4), 1074-1095.
Silva de Garcia, P., Oliveira, M. & Brohman, K. (2022). Knowledge sharing, hiding and hoarding: how are they related?. Knowledge Management Research & Practice, 20(3), 339-351.
Solgi, M. & ghasemi, Y. (2019). Identification of the Constraints and Obstacles to the Creation and Sharing of Knowledge. Scientific Journal of Strategic Management of Organizational Knowledge, 2(1), 103-129. (in Persian)
Speziale, H. & Carpenter, D. (2007). Qualitative Research in Nursing: Advancing the Humanistic Imperative. Philadelphia. Lippincott: Williams and Wilkins.
Spiegelberg, E. (Ed.). (2012). The phenomenological movement: A historical introduction (Vol. 5). Springer Science & Business Media.
Streubert, H.J. & Carpenter, D.R. (1999).  Qualitative Research in Nursing; Advancing the Humanistic Imperative.
Than, S. T., Le, P. B. & Le, T. T. (2023). The impacts of high-commitment HRM practices on exploitative and exploratory innovation: the mediating role of knowledge sharing. VINE Journal of Information and Knowledge Management Systems, 53(3), 430-449.
Van Manen, M. (2016). Researching lived experience: Human science for an action sensitive pedagogy. Routledge.
Wang, C. & Hu, Q. (2020). Knowledge sharing in supply chain networks: Effects of collaborative innovation activities and capability on innovation performance. Technovation, 94, 102010.
Wu, X. (2023). Knowledge Hoarding: A Literature Review. Journal of Innovation and Development, 4(1), 58-61.
Yang, Y., Li, X., Pan, G., Cai, Y. & Shi, W. (2024). The relationship between Machiavellianism and knowledge hoarding: a moderated mediation model. Knowledge Management Research & Practice, 22(2), 148-161.
Zada, S., Khan, J., Saeed, I., Jun, Z. Y., Vega-Muñoz, A. & Contreras-Barraza, N. (2022). Servant leadership behavior at workplace and knowledge hoarding: a moderation mediation examination. Frontiers in psychology, 13, 888761.
Zamrudi, Z. (2023). A Pathway to Counterproductive Knowledge Behaviour: Integrating Knowledge Hoarding, Knowledge Withholding, and Knowledge Hiding. Journal of Scientometric Research, 12(1), 211-228.
مدیریت دولتی
دوره 17، شماره 3
1404
صفحه 686-707

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار