شناسایی مراجع کلیدی و گرایش‌های جهانی در حوزه شفافیت: تحلیل علم‌سنجی تولیدات علمی دهه اخیر

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشکدگان مدیریت، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

2 دانشیار، گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشکدگان مدیریت، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

3 استادیار، گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشکدگان مدیریت، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

چکیده

هدف: شفافیت مفهومی میان‌رشته‌ای است که تبلور آن در زمینه‌های متعدد مدیریتی مانند حکمرانی، اقتصاد، سلامت، حقوق، رسانه و حتی نهادهای مذهبی مشهود است. بررسی ساختار دانش، تحولات و گرایش‌های جاری حوزه شفافیت، حاکی از تغییر رویکردهای اطلاعات‌محور (متمرکز بر دسترس‌پذیرسازی و افشای اطلاعات) به‌سمت رویکردهای نوظهور شفافیت اجتماعی است. هدف از این پژوهش، شناسایی مراجع کلیدی و گرایش‌های جهانی پدیده شفافیت در سطح بین‌المللی است. از این رو، روندهای شکل‌گرفته در انتشار و استناد، بازیگران اصلی در سطح کشورها و سازمان‌ها، محمل‌های رسانه‌ای سرآمد، شامل ناشران و مجله‌ها و جبهه‌های پژوهشی مطرح و نوظهور، بر اساس موضوعات و واژگان کلیدی در حوزه شفافیت شناسایی شدند.
روش: برای استخراج تولیدات علمی مرتبط، از مجموعه هسته وب آو ساینس، مشتمل بر پایگاه‌های داده و نمایه‌نامه‌های استنادی علوم اجتماعی و انسانی در مجله‌ها، همایش‌ها و کتاب‌ها استفاده شده است. جست‌وجو بر اساس ترکیب عنوان آثار، کلیدواژه‌های پدیدآورندگان و کلیدواژه‌های افزوده خودکار با پالایش زمینه پژوهشی اقتصاد، در فاصله سال‌های ۲۰۱۳ تا پایان ۲۰۲۲ میلادی بوده است. پردازش، تحلیل و مصورسازی اطلاعات، بر اساس اصول و مفاهیم و تکنیک‌های علم‌سنجی انجام شده است. برای اطلاعات کتاب‌شناختی، محتوایی و استنادی تولیدات علمی، از پایگاه کلریویت و برای اطلاعات مجله‌های علمی، از پایگاه جی‌سی‌آر استفاده شده است. ترسیم روابط استنادی، خوشه‌بندی واژگان کلیدی و ترسیم شبکه‌های هم‌آیندی با نرم‌افزار وی‌اواس ویوئر صورت گرفت و در محاسبات هم‌رخدادی، از روش تمام‌شماری با رعایت حد آستانه استفاده شده است.
یافته‌ها: تحلیل 1,163 برون‌داد علمی نمایه شده در حوزه شفافیت، نشان‌دهنده روندی پویا با میزان رشد متوسط سالانه 38/9 درصد تولید و 27/40 درصد استناد است که میزان تولید آثار این حوزه، در سال آخر، از دو برابر میانگین عبور کرده است. جایگاه کشورهای ‌مشارکت‌کننده بر اساس سهم تولید، اندازه و قدمت استنادهای دریافتی ارزیابی شد تا رفتار رقابتی آن‌ها رصد شود. دانشگاه لندن، دفتر ملی پژوهش‌های اقتصادی، سیستم دانشگاه کالیفرنیا، بانک مرکزی اروپا و اتحادیه دانشگاه‌های تحقیقاتی فرانسه، به‌عنوان فعال‌ترین سازمان‌ها در حوزه شفافیت شناسایی شدند. در این مجموعه، 30 درصد از آثار در 5 درصد از مجله‌ها منتشر شده است که برترین مجله‌های آن ـ همچون برترین ناشران ـ معرفی شده است. محورهای موضوعی کلیدی، در سه سطح حوزه‌های موضوعی تولیدی، دسته‌های موضوعی میانی و ریزموضوعات استنادی استخراج شدند. ده ریزموضوع استنادی برتر، به‌ترتیب عبارت‌اند از: سیاست پولی، حاکمیت شرکتی، رشد اقتصادی، قیمت‌گذاری، همکاری، انتخابات، مدیریت دولتی، ارزیابی فناوری سلامت، مقابله با انحصار و مسئولیت اجتماعی شرکتی. در نهایت، مجموع 145 کلیدواژه هم‌رخداد، در 5 خوشه دسته‌بندی و گرایش کشورهای برتر (آمریکا، انگلستان، آلمان، چین، فرانسه، هلند و کانادا) در این مفاهیم مقایسه شده است.
نتیجه‌گیری: بررسی وضعیت تولید کشورها، پویایی رتبه‌بندی مشارکت در تولیدات، حجم و قدمت استنادهای دریافتی و همچنین، گرایش‌های خاص موضوعی هر کشور، نشان‌دهنده اهمیت برنامه‌ریزی ملی برای توفیق در مدیریت شفافیت است. در مسیر توسعه علمی، شناسایی مراجع کلیدی شفافیت، زمینه بهره‌وری در پیشبرد پژوهش‌ها و تعامل با سرآمدان شفافیت را فراهم می‌سازد و آشنایی با گرایش‌های جاری این حوزه، تسهیلگر تلاش در مسیرهای آینده‌دار است. ترکیب سازمان‌های برتر شناسایی‌شده از سازمان‌های دانشگاهی، غیرانتفاعی و فراملی، نشان می‌دهد که توفیق در حوزه شفافیت، مستلزم تنظیم‌گری برای توسعه متوازن دانشگاه، بازار و صنعت است. ساختار دانش حوزه شفافیت، ضرورت توجه به ذی‌نفعان گسترده، اعم از اشخاص حقوقی و حقیقی در مقام سیاست‌گذار، مدیر کسب‌وکار و پژوهشگر را در اکوسیستم شفافیت نشان می‌دهد. محورهای موضوعی مشترک فراگیر و محورهای بومی وابسته به هر کشور نیز، سرنخ‌هایی برای تدوین برنامه‌های پژوهشی در اختیار ما قرار می‌دهد تا بتوانیم هم‌سو با شناخت در سطح جهانی، برای حل مسائل اولویت‌دار خود اقدام کنیم.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Identifying Key References and International Trends in Transparency: A Scientometric Analysis of Scientific Productions over the Last Decade

نویسندگان [English]

  • Yousef Abedi 1
  • Nader Naghshineh 2
  • Mohammad Reza Vasfi 3
1 PhD Candidate, Department of Library and Information Science, College of Management, University of Tehran, Tehran, Iran.
2 Associate Prof., Department of Library and Information Science, College of Management, University of Tehran, Tehran, Iran.
3 Assistant Prof., Department of Library and Information Science, College of Management, University of Tehran, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Objective
Transparency is an interdisciplinary concept that has emerged in multiple management fields such as governance, economy, health, law, media and even religious institutions. Examining the structure of knowledge, developments and current trends in the field of transparency indicates the change of informational approaches (focused on accessibility and disclosure of information) to emerging social approaches. The aim of this study is to identify key references and international trends of the transparency phenomenon at the international level. Accordingly, trends in publication and citation, main actors at the country and organizational levels, leading media outlets including publishers and journals, and established and emerging research fronts based on topics and key terms in the field of transparency have been identified.
Methods
To extract related scientific productions, the Web of Science Core Collection was utilized, encompassing databases and citation indexes of social and human sciences in journals, conferences, and books. Queries were formulated based on a combination of Title, Author Keywords, and Keyword Plus, refined by the research area of economics, spanning the years 2013 to 2022. Data processing, analysis, and visualization followed scientometric principles, techniques, and concepts. The Clarivate database was consulted for bibliographic data, content, and citation data of scientific productions, while the JCR database was used for data related to scientific journals. Network and overlay maps for citations, co-occurrence of keywords, and their clustering were conducted using the VOS Viewer software. For co-occurrence calculations, a full counting method was applied with threshold.
 
Results
Analyzing 1,163 scientific outputs indexed in the field of transparency revealed a dynamic trend with an average annual growth rate of 9.38% in publications and 40.27% in citations. In the last year, the rate of publications in this field surpassed double the average. The standings of participating countries, based on their production share, the volume, and age of received citations, were evaluated to monitor their competitive behavior. Institutions such as the University of London, National Bureau of Economic Research, University of California, European Central Bank, and Udice French Research Universities emerged as the most active in the transparency domain. In this collection, 30% of the works were published in 5% of the journals, as well as top publishers being introduced. The analysis identified key thematic axes at three levels: Research Areas, Citation Topics Meso, and Citation Topics Micro. The top ten Citation Topics Micro, in order, are: Monetary Policy, Corporate Governance, Economic Growth, Option Pricing, Cooperation, Elections, Public Administration, Health Technology Assessment, Antitrust, and Corporate Social Responsibility. Finally, a total of 145 co-occurring keywords were categorized into five clusters, and the trends of leading countries (USA, UK, Germany, China, France, Netherlands, and Canada) in these concepts were compared.
Conclusion
Examining the production status of countries, the dynamic rankings of participation in outputs, the volume and age of received citations, and the unique thematic trends of each country, underscores the importance of national planning for success in transparency management. On the scientific development path, identifying key references in transparency paves the way for productive research advancements and interaction with transparency leaders, and familiarity with current trends in this domain facilitates efforts towards promising directions. The composition of the top identified organizations, encompassing academic, non-profit, and supranational entities, suggests that success in the transparency realm necessitates regulatory measures for a balanced growth of academia, market, and industry. The knowledge structure of the transparency field highlights the necessity to consider a broad spectrum of stakeholders, both legal and natural individuals, in roles such as policymakers, business managers, and researchers within the transparency ecosystem. Universal thematic axes and country-specific indigenous axes provide insights for devising research agendas, enabling us to align with global understanding in addressing our top-priority issues.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Informational Transparency
  • Knowledge Structure
  • Scientometrics
  • Social Transparency
  • Transparency
احسانی، محمدعلی؛ فرزین وش، اسدالله؛ الهی، ناصر و ایزدی، رضا (1398). استخراج شفافیت بهینه بانک مرکزی جهت کاهش تلاطم در بازارهای مالی: مطالعه موردی منتخبی از کشورهای عضو سازمان همکاری‌های اسلامی. دوفصلنامۀ علمی مطالعات و سیاست‌های اقتصادی. 6 (1)، 3 ـ 28.
الماسی، مجید (1402). شفافیت حکمرانی؛ حکمرانی شفاف: مجموعه‌ای در باب مفهوم، ابعاد و اقتضائات شفافیت در نظام حکمرانی جمهوری اسلامی ایران. تهران: جهاد دانشگاهی.
انصاری‌پور، مهدی؛ طبرسا، غلامعلی و پورعزت، علی‌اصغر (1401). گرایش‌های موضوعی در حوزه سوت‌زنی: مطالعه تطبیقی تولیدات علمی کشورهای شاخص. پژوهش‌نامه علم‌سنجی، 8 (2)، 149-180.
جمالی، قاسمعلی؛ نرگسیان، عباس و پیران‌نژاد، علی (1396). ارزیابی وضعیت شفافیت پورتال سازمان‌های دولتی: مطالعه موردی وزارتخانه‌های ایران. مدیریت دولتی، 9 (1)، 61 ـ 84.
صادقی جقه، سعید (1397). شفافیت، نظارت و کارآمدی. فصلنامه مطالعات راهبردی، 21 (82)، 7 ـ 34.
فرشید، راضیه؛ عابدی، یوسف؛ جعفری، سمیه (1401). ریزداده‌ها و کاربرد آن در حوزه‌های علمی مختلف: مطالعه علم‌سنجی. پژوهش‌نامه علم‌سنجی، 8 (15)، 255 ـ 281.
نرگسیان، عباس؛ جمالی، قاسمعلی؛ هراتی، مسعود و آذری، حسین (1397). بررسی ارتباط فساد و اعتماد در رابطه بین شفافیت و رضایت شهروندان. مدیریت دولتی. 10 (2)، 298 ـ 310.
وزیری، اسماعیل؛ نقشینه، نادر و نوروزی چاکلی، عبدالرضا (1397). اشتراک‌گذاری داده‌های پژوهشی: یک مطالعه علم‌سنجی. پژوهش‌نامه علم‌سنجی، 4 (1)، 1 ـ 16.
وصفی، محمدرضا؛ جعفری، سمیه؛ عابدی، یوسف؛ راه‌جو، آمنه؛ اندایش، سیف‌‌الله؛ فیض‌الهی، یاسر (1399). پژوهش در علوم اطلاعات و دانش شناسی: بینش، دانش، روش و گزارش. تهران: چاپار.
 
References
Aguilar-Gomez, S., Dwyer, H., Graff Zivin, J. & Neidell, M. (2022). This is air: The “nonhealth” effects of air pollution. Annual Review of Resource Economics, 14, 403-425.‏
Almasi, M. (2023). Governance Transparency; Transparent Governance: a collection on the concept, dimensions, and implications of transparency in the governance system of the Islamic republic of Iran. Tehran: Academic Center for Education, Culture and Research (ACECR). (in Persian)
Ansaripour, M., Tabarsa, G. & Pourezzat, A. (2022). Thematic Attitudes Towards WhistleBlowing: A Comparative Study of Scientific Productions in Leading Countries. Scientometrics Research Journal, 8 (2), 149-180. (in Persian)
Bouzarjomehri, H., Sari, A. A., Jafari-Pooyan, E., Herandi, Y. & Salari, J. M. (2019). Pns115 Barriers to Transparency Improvement of Hospitals Performance: A Qualitative Study in Iran. Value in Health, 22, S780-S781.‏
Chen, J. & Miraldo, M. (2022). The impact of hospital price and quality transparency tools on healthcare spending: a systematic review. Health Economics Review, 12(1), 1-12.‏
Chisazn, E., Noravesh, I. & Momeni, M. (2019). Providing a Model for Information Disclosure and Transparency of Iranian Banks. Journal of Money and Economy, 14(1), 101-132.‏
Ehsani, M., Farzinvash, A., Elahi, N. & Izadi, R. (2019). Derivation of Optimal Central Bank Transparency for Minimizing the Financial Market Volatility: A Case Study of the Selected States of Organization of Islamic Cooperation. The Journal of Economic Studies and Policies, 6(1), 3-28. (in Persian)
Farshid, R., Abedi, Y. & Jafari, S. (2022). Small-Data and Its Application among Various Scientific Areas: A Scientometric Study. Scientometrics Research Journal, 8 (1), 255-281. (in Persian)
Fenster, M. (2010). Seeing the State: Transparency as Metaphor. Administrative Law Review, 62(3), 617–672.
Flyverbom, M. & Albu, O. B. (2017). Transparency. In C. R. Scott, L. Lewis, J. R. Barker, J. Keyton, T. Kuhn & P. K. Turner (Eds.), The International Encyclopedia of Organizational Communication (Vol. 4, pp. 2427-2435). Wiley. The Wiley Blackwell-ICA international Encyclopedias of Communication.
Gootjes, B. & de Haan, J. (2022). Do fiscal rules need budget transparency to be effective? European Journal of Political Economy, 75, 102210.‏
Hansen, S., McMahon, M. & Prat, A. (2018). Transparency and deliberation within the FOMC: A computational linguistics approach. The Quarterly Journal of Economics, 133(2), 801-870.‏
Jamali, G., Nargesian, A. & Pirannejad, A. (2017). Evaluation of Transparency of Governmental Portals: Ministries of Iran. Journal of Public Administration, 9(1), 61-84. (in Persian)
Montes, G. C. & da Cunha Lima, L. L. (2018). Effects of fiscal transparency on inflation and inflation expectations: Empirical evidence from developed and developing countries. The Quarterly Review of Economics and Finance, 70, 26-37.‏
Nargesian, A., Jamali, G., Harati, M. & Azari, H. (2018). Investigating the Relationship between Corruption and Trust Related to Transparency and Citizen Satisfaction. Journal of Public Administration, 10(2), 289-310. (in Persian)
Oliver, R. W. (2004). What is transparency? New York: McGraw-Hill.
Sadeqi Jaqeh, S. (2019). Transparency, Supervision and Efficiency. Strategic Studies Quarterly, 21(82), 7-34. (in Persian)
Sol, D. A. D. (2013). The institutional, economic and social determinants of local government transparency. Journal of economic policy reform, 16(1), 90-107.‏
Vasfi, M. R., Jafari, S., Abedi, Y., Rahjou, A., Andayesh, S. & Feyzollahi, Y. (2020). Research in Library and Information Science: Insights, Knowledge, Methods and Reports. Tehran: Chapar. (in Persian)
Vaziri, E., Naghshineh, N. & Noroozi chakoli, A. (2018). A scientometric study of data sharing literature. Scientometrics Research Journal, 4 (1), 1-16. (in Persian)
Williams, A. (2015). A global index of information transparency and accountability. Journal of Comparative Economics, 43(3), 804-824.‏