آسیب‎شناسی اجرای خط‎مشی‎های خصوصی‎سازی در ایران

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد مدیریت سازمان‎های دولتی، دانشکده مدیریت، دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 استادیار گروه مدیریت دولتی، دانشکده مدیریت، دانشگاه تهران

3 استاد گروه مدیریت بازرگانی، دانشکده مدیریت، دانشگاه تهران، ایران.

چکیده

هدف: خصوصی‎سازی یکی از مهم‎ترین مؤلفه‎های مدیریت دولتی نوین به‎شمار می‎رود و موافقان و مخالفانی دارد که هر یک استدلال‎های خود را در این زمینه ارائه می‎دهد. اما فارغ از این موضوع، خصوصی‎سازی به‎منزله یک خط‎مشی، در کلیت نظام سیاسی و اقتصادی ایران پذیرفته شده و به اجرا درآمده است؛ اما موانع و کژکارکردهای اجرای خصوصی‎سازی باعث شده است از اثربخشی و کارایی آن در حل مسائل کشور کاسته شود. به‎منظور پرداختن به این مسئله، مقاله پیش رو به‎دنبال شناسایی موانع اجرای موفق خصوصی‎سازی در ایران بوده است.
روش: این تحقیق با استفاده از روش تحلیل مضمونی انجام شده است. داده‎های آن از طریق مصاحبه‎های نیمه‎ساخت‎یافته با صاحب‎نظران، مدیران و کارشناسان عرصه خصوصی‎سازی که به کمک روش نمونه‎گیری گلوله برفی انتخاب شده بودند، گردآوری شده است.
یافتهها: تجزیه و تحلیل داده‎ها به شکل‎گیری 218 کد اولیه، 94 مضمون فرعی و 15 مضمون اصلی شامل سازوکار ناکارآمد و غیراصولی واگذاری، ضعف ساختاری و قدرت و انگیزه کم بخش خصوصی، سازوکار نامناسب عرضه و تقاضای سهام، سازوکار ضعیف ارزیابی، نداشتن دیدگاه آینده‎نگرانه، ضعف‌های فرهنگی، ضعف‌های روان‎شناختی، حاکمیت منطق کاپیتالیستی، حمایت و پشتیبانی مالی ضعیف از بخش خصوصی، بی‎انضباطی سیاست‌های مالی دولت، فعالیت و سیطره شبه دولتی‌ها در اقتصاد، محیط غیررقابتی اقتصاد ملی، دخالت بیش از اندازه دولت در اقتصاد، تدوین و اجرای نامناسب قوانین و مقررات، هم‎راستایی اندک تصمیم‎ها و اقدام‎های مربوط به نهادهای مسئول انجامید.
نتیجه‎گیری: اجرای ناقص، غیرعلمی و سیاست‎زده خصوصی‎سازی در ایران، سبب شده است که با وجود تلاش‎های بسیار، از مزایای آن برای کشور کاسته شده و مضررات آن نیز تشدید شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Pathology of the Implementation of Privatization Policies in Iran

نویسندگان [English]

  • Moein Poorahmadi 1
  • Majid Mokhtarianpour 2
  • Tahmores Hasangholipor Yasory 3
1 M.Sc Student, Department of Public Organizations Management, Faculty of Management, University of Tehran, Tehran, Iran
2 Assistant Prof., Department of Public Administration, Faculty of Management, University of Tehran, Tehran, Iran
3 Prof., Department of Business Management, Faculty of Management, University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]

Objective:Privatization is considered as one of the most important components of new public management with its pros and cons. However, privatization has been accepted and implemented as a policy in the whole political and economic system of Iran, but the barriers and dysfunctions of privatization policy implementation has reduced its effectiveness and efficiency in solving the problems of the Iran. In order to address this issue, this paper seeks to identify the barriers of successful implementation of privatization in Iran.
Methods: This research has been carried out using thematic analysis method and the data were collected using semi-structured interviews with specialists, managers and experts in the field of privatization, who were selected through snowball sampling method.
Results: Data analysis resulted in the formation of 218 primary codes, 94 sub-themes and 15 main themes including: inefficient and unproductive transfer mechanisms, structural weaknesses and low private sector incentives and power, inappropriate supply and demand mechanism, weak evaluation mechanism, lack of prospective views, cultural weaknesses, psychological weaknesses, capitalist logic, poor financial support to the private sector, indiscipline of public financial policies, the activity and dominance of quasi-governmental organizations in the economy, non-competitive environment of the national economy, excessive governmental intervention in the economy, the inappropriate formulation and implementation of laws and regulations, lack of alignment in the decisions and actions of responsible Institutions.
Conclusion: Despite many efforts, the incomplete, non-scientific and politically-driven implementation of privatization in Iran has led to the decline of its benefits and intensification of its disadvantages to the country.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Resilient economy
  • Article 44 of the Constitution
  • Privatization
  • Policy evaluation
  • Thematic analysis
  • Privatization organization
احمدوند، محمدرحیم (1392). واکاوی عملکرد خصوصی‎سازی در ایران. سیاستهایمالیواقتصادی، 1(2)، 143-182.
الوانی، سیدمهدی (1395). تصمیمگیری و تعیین خطمشی دولتی. تهران: سمت.
الوانی، سیدمهدی؛ پورعزت، علی اصغر؛ نجابت، اصغر (1394). بررسی دلایل اثربخش نبودن عملکرد سیستم خط‎مشی‎گذاری ایران در زمینه فقرزدایی (مطالعه موردی: لایحه «فقرزدایی در کشور جمهوری اسلامی ایران»). مدیریت دولتی، 7(1)، 1-18.
الوانی، سیدمهدی؛ شریف‎زاده، فتاح (1390). فرایند خطمشی‌گذاری عمومی. تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
حسینی گل‎افشانی، احمد (1383). آسیب‎شناسی و طراحی الگوی خصوصی‎سازی در ایران. پایان‎نامه کارشناسی ارشد. تهران: دانشگاه آزاد اسلامی.
حیدری، غلامرضا (1377). طراحی مدل خصوصیسازی در ایران ـ مورد: صنعت برق ایران. رساله دکتری. تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
دانایی‎فرد، حسن؛ ثقفی، عمادالدین؛ مشبکی اصفهانی، اصغر (1389). اجرای خط‎مشی عمومی: بررسی نقش عقلانیت در مرحله تدوین خط‎مشی. مدرسعلومانسانی، 14(4)، 79-106.
دانش‎فرد، کرم‎اله (1395). موانع اجرای خط‎مشی‎های عمومی در سازمان‎های غیردولتی (بخش خدمات پلیس+10 و دفاتر خدمات پیشخوان دولت). مدیریت منابع در نیروی انتظامی، 2(2)، 23-50.
سالار، زهرا؛ علیان‎نژادی، محسن (1390). آسیب‎شناسی خصوصی‎سازی در ایران. همایش ملی خصوصیسازی در ایران. سمنان: دانشگاه آزاد اسلامی واحد سمنان. دسترسی از:
عابدی جعفری، حسن؛ تسلیمی، محمدسعید؛ فقیهی، ابوالحسن؛ شیخ زاده، محمد (1390). تحلیل مضمون و شبکه مضامین: روشی ساده و کارآمد برای تبیین الگوهای موجود در داده‎های کیفی. اندیشه مدیریت راهبردی، 5(2)، 151-198.
علوی طبری، سیدحسین؛ مجتهدزاده، ویدا؛ سلیمانی امیری، غلام رضا؛ عاملی، یلدا (1388). رابطه کیفیت سود و سود تقسیمی در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. بررسیهای حسابداری و حسابرسی، 3(16)، 93-106.
قلی‎پور، رحمت‎الله؛ بیگی، وحید؛ سعدآبادی، علی‎اکبر (1395). تحلیلی بر خط‎مشی راهکارهای اجرایی گسترش فرهنگ عفاف و حجاب: آسیب‎شناسی اجرا با رویکردی فازی. مدیریت دولتی، 9 (1)، 107-136.
کاظم‎زاده، مسعود (1388). آسیب‎شناسی فرهنگی اجرای اصل 44 قانون اساسی (سیاست‎های خصوصی‎سازی). کار و جامعه، 18(108)، 111-127.
مقدس‎پور، سعید؛ دانایی‎فرد، حسن؛ کردنائیج، اسداله (1391). تشخیص کلید عوامل شکست در برخی از سیاست‎های عمومی در ایران: مطالعه سیاست‎های مالیاتی. مدیریت فرهنگ سازمانی، 11 (1)، 33- 68.
منوریان، عباس؛ محمدی، داریوش؛ محمدی فاتح، اصغر (1395). سیاست‎گذاری خوب در دولت، مدل‎سازی نقش ظرفیت سازمانی و زمینه ملی. مدیریت دولتی، 8 (2)، 233-254.
مهربان‎فر، احسان (1395). آسیب‎شناسی خط‎مشی‎گذاری دولت در عرصه خصوصی‎سازی بر مبنای نظریه داده‎بنیاد. مجلس  و راهبرد،  23(86)، 329-350.
هادی پیکانی، مهربان (1395). درآمدی بر فرایند خطمشیگذاری عمومی. اصفهان: معاونت پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان.
هاولت، مایکل؛ رامش، ام. (1995). مطالعه خطمشی عمومی. (مترجمان: عباس منوریان و ابراهیم گلشن) (1380)، چاپ اول. تهران: مرکز آموزش مدیریت دولتی.
 
 
References
Abedi Jafari, H., Taslimi, M., Faghihi, A., Sheikhzade, M. (2011). Thematic Analysis and Thematic Networks: A Simple and Efficient Method for Exploring Patterns Embedded in Qualitative Data. Strategic management thought journal, 5(2), 151-198. (in Persian)
Ahmadvand, M. (2013). A Review of the Performance of Privatization in Iran. Journal of Financial and Economic Policies, 1(2), 143-182. (in Persian)
Alvani, M. & Sharifzadeh, F. (2011). Public Policy-Making Process. Tehran: Allameh Tabatabai University Press. (in Persian)
Alvani, M. (2016). Decisionmaking and Public Policymaking. Samt Press, Tehran. (in Persian)
Alvani, S. M., Pourezzat, A. A. & Nejabat, E. (2015). Investigating the causes of Iran’s policy making system performance inefficiency concerning poverty eradication (A case study about the poverty eradication bill in the Islamic Republic of Iran). Journal of Public Administration, 7(1), 1-18. (in Persian)
Baltar, F. & Brunet, I. (2012). Social research 2.0: virtual snowball sampling method using Facebook. Internet Research, 22 (1), 57-74.
Berman, P. (2009). The Study of Macro-and Micro- Implementation. Public Policy, 26(2), 157-184.
Boyne, G. A. (2006). Strategies for Public Service Turnaround: Lessons from the Private Sector? Administration & Society, 38(3), 365-388.
Braun, V., & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative research in psychology journal, 3(2), 77-101.
Calista, D. (1994). Policy Implementation. New York: Marcel Dekker Inc.
Cobb, R. W. & Ross, M. H. (eds). (1997). Cultural Strategies of Agenda Denial: Avoidance, Attack, and Redefinition (Studies in Government and Public Policy). Kansas: University Press of Kansas.
Danaeefard, H., Saghafi, E. & Moshabbaki, A. (2010). Policy Implementation: the role of rationality in policy formation phase. Journal of Management research in Iran, 14(4), 79- 106. (in Persian)
Demsetz, H., & Villalonga B. (2001). Ownership structure and corporate performance. Journal of Corporate Finance, 7(3), 209-233.
Dye, R.T. (2005). Understanding public policy. New Jersey: Pearson Prentice Hall.
Flick, U. (2009). An introduction to qualitative research. 4th Eds. Londan: sage.
Galligan, D.J. (2011). Discretionary Powers: A Legal Study of Official Discretion. Oxford: Clarendon Press.
Gholipour, R., Beigi, V., Saadabadi, A. (2016). Analysis of the policy of “executive solutions to expand the culture of Ifaf and Hijab”: implementation pathology by use of Delphi fuzzy method. Journal of Public Administration, 9(1), 107-136. (in Persian)
Hadi Peykani, M. (2015). The public policy process primer. Isfahan: Islamic Azad University of Isfahan (Khorasgan) Research Deputy. (in Persian)
Hamilton, L. (2000). A review of policy implementation and international treaty implementation literature. Berkeley: University of California Press.
Hay, C. (2004). Taking ideas seriously’ in explanatory political analysis. British Journal of Politics and International Relations, 6(2), 142–149.
Heydari, G. R. (1998). Designing the Privatization Model in Iran- Case: Iran Power Industry. Doctoral Dissertation. Tehran: Tarbiat Modares University. (in Persian)
Hill, M., Hupe, P. (2012). Implementing public policy. Sage Publication: London.
Hosseini Golafshani, A. (2004). Pathology and Design of the Privatization Model in Iran. Master's Degree Thesis. Tehran: Islamic Azad University. (in Persian)
Howlett, M. & Ramesh, M. & Perl, A. (2015). Studying Public Policy: Policy Cycles and Policy Subsystems. Translated by: A. Monavarian. & E. Golshan Tehran: Mehraban Nashr. (in Persian)
Howlett, M., & Ramesh, M., Perl, A. (1995). Studing punlic policies. Translated by A. Monavvarian and E Golshan. Tehran: State management Training center. (in Persian)
Jenkins, W.I. (1978) Policy analysis: Apolitical and organizational perspective. London: Martin Robertson.
Kazemzadeh, M. (2009). Cultural Pathology of the Implementation of the Article 44 of the Constitution (Privatization Policies). Journal of Work and Society, 18(108), 111-127.
(in Persian)
Khalid Hafiz, M. (2001). Policy implementation models: the case of library and documentation services in Pakistan. New library world, 102(1162), 87-92.
KonSULT Knowledgebase (2009). Barriers to Implementation. Retrieved from: http://www. konsult.leeds.ac.uk/public/level1/sec10/index.htm.
Lester, J. P. & Goggin, M. L. (2008). Back to the future: The rediscovery of implementation-studies. Policy Currents, 8 (3), 1–9.
Lester, J. P., & Stewart, J. (2011). Public Policy: An Evolutionary Approach. Minnesota: West Publishing Company.
Makinde, T. (2005). Problems of Policy Implementation in Developing Nations: The Nigerian Experience. Journal of Social Sciences, 11(1), 63-69.
Mclaughlin M. (1976) Implementation as mutual adaptation: Change in classroom organization. In: W. Williams, R. F. Elmore. (Eds.), Social Program Implementation, San Diego: Academic Press.
Mehrabanfar, E. (2016). Pathology of the Government’s Policies of Privatization, using Grounded Theory. Jornal of Parliament and Strategy, 23(86), 329-350. (in Persian)
Moghadaspoor, S., Danaeefard, H. & Kordnaeij, A. (2013). Exploring key factors of some public policies failure in the Islamic Republic of Iran: A case study of (national) tax policies. Journal of Organizational culture management, 11(1), 33- 68. (in Persian)
Monavarian, A. & Mohammadi, D. & Mohammadifateh, A. (2016). Good Policy Making in Government, Modeling the Role of Organizational Capacity and National Context. Journal of Public Administration, 8(2), 233-254. (in Persian)
Palumbo, D. J., & Calista, D. J. (1990). Implementation and the Policy Process: Opening Up the Black Box. New York: Greenwood Press.
Parker, D. (2012). The Official History of Privatization. Vol. II: Popular Capitalism, 1987-97. New York: Routledge.
Paudel, N. R. (2009). A critical account of policy implementation theories: status and reconsideration. Nepalese Journal of Public Policy and Governance, 25(2), 36-54.
Pressman J., Wildavsky A. (1973) Implementation. Berkley: University of California Press.
Rowe, M. (2012). Going back to the Street: Revisiting Lipsky’s Street-Level Bureaucracy. Teaching Public Administration, 30(1), 10-18.
Salar, Z. & Alian Nejadi, M. (2011). Pathology of Privatization in Iran. National Conference of Privatization. Semnan: Islamic Azad University-Semnan Branch. Retrieved from: https://www.civilica.com/Paper-PRIVATIZATION01-PRIVATIZATION01_083.html. (in Persian)
Starr, P. (1998). The Meaning of Privatization, Yale Law and Policy Review, 6(1), 6-41.
Tummers, L. (2011). Explaining the willingness of public professionals to implement new policies: A policy alienation framework. International Review of Administrative Sciences, 77(3), 555-581.
Winter, S. (2003). New directions for implementation research. Policy Currents, 8 (4), 1–5.